Ψυχογένεσις

Ως παιδική ενούρηση αναφέρεται η επαναλαμβανόμενη ακούσια απώλεια ούρων κατά την διάρκεια της νύκτας ή/και της ημέρας, χωρίς να υπάρχουν σαφή οργανικά αίτια και χωρίς η συμπεριφορά αυτή να συνάδει με την ηλικία του παιδιού.

Το 85-90% των παιδιών αναμένεται να έχουν πετύχει τον έλεγχο των σφικτήρων μέχρι την ηλικία των 5 ετών. H παιδική ενούρηση παρατηρείται σε ποσοστό διπλάσιας συχνότητας στα αγόρια και μόνο το 1/3 των παιδιών αναζητούν βοήθεια από ειδικό. Διακρίνεται σε πρωτοπαθή, όταν δηλαδή το παιδί από την γέννηση του μέχρι και το 5^ο έτος ηλικίας δεν έχει πετύχει τον έλεγχο των σφικτήρων και δευτεροπαθή όταν το παιδί ενώ έχει πετύχει τον έλεγχο των σφικτήρων για τουλάχιστον 6 μήνες  ακολούθως «παλινδρομεί»

Αιτιολογία

Πολλοί είναι οι λόγοι που μπορεί να ευθύνονται για την ενούρηση.

1. Κληρονομικότητα – Τα ¾ των παιδιών έχουν τουλάχιστον ένα συγγενή πρώτου βαθμού, ο οποίος έχει ιστορικό ενούρησης.
2. Αναπτυξιακοί παράγοντες – Πιθανό να υπάρχει ελαττωμένη λειτουργική ικανότητα της κύστης και αυξημένη έκκριση ούρων
3. Περιβαλλοντικοί παράγοντες – φτώχεια, οικογενειακές δυσκολίες, συναισθηματική και φυσική παραμέληση του παιδιού, γονική αποξένωση, οι πρώιμοι αποχωρισμοί, παρουσία ψυχιατρικής ή παθολογικής νόσου του γονέα γεγονότα που φαίνεται να συμβαίνουν λόγω του ελλιπούς συναισθηματικού δεσμού που έχει το παιδί με τους γονείς ή τους κηδεμόνες τους.

Αντιθέτως, έχει αποδειχθεί ότι η ηλικία έναρξης της εκπαίδευσης ελέγχου των σφικτήρων δεν είναι προγνωστικός παράγοντας για την εμφάνιση της ενούρησης. Αυτό που είναι σημαντικό να γίνεται κατά την διάρκεια εκπαίδευσης ελέγχου της κύστης είναι να εγκαθιδρυθεί μια ποιοτική σχέση ανάμεσα στον γονέα και το παιδί.

Όσον αφορά την δευτεροπαθή ενούρηση, έχει αποδειχθεί ότι συμβαίνει μετά από γεγονότα ζωής τα οποία έχουν προκαλέσει έντονο άγχος στο παιδί (ερχομός ενός νέου παιδιού στην οικογένεια, αποχωρισμός από τους γονείς, νοσηλεία, χωρισμός των γονέων), όπου ασυνείδητα το παιδί για να διαχειριστεί το άγχος αυτό παλινδρομεί στην ενούρηση.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται πρώτα από τον παιδίατρο, ο οποίος καλείται να εξετάσει την όποια οργανική αιτιολογία. Εάν οργανικά δεν υπάρχει κάποια αιτία, θα ξεκινήσει την διερεύνηση ο ψυχολόγος ο οποίος θα διερευνήσει αναλυτικά το ψυχοσυναισθηματικό ιστορικό του παιδιού, τις σχέσεις που έχει με τους σημαντικούς άλλους, τα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά αίτια που πιθανό να παίζουν ρόλο.

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-V) τα συμπτώματα εμφανίζονται ως εξής:

1. Επαναλαμβανόμενη ούρηση στο κρεβάτι ή στα ρούχα, ακούσια ή σκόπιμα
2. Η συμπεριφορά αυτή εκδηλώνεται με συχνότητα 2 φορές την εβδομάδα για τουλάχιστον 3 συνεχόμενους μήνες, επιφέροντας ενόχληση ή σημαντική έκπτωση στην κοινωνική, σχολική ή και σε άλλους τομείς λειτουργικότητα.
3. Το παιδί είναι τουλάχιστον 5 ετών
4. Η ενούρηση δεν οφείλεται σε φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (χρήση διουρητικών ουσιών) ή άλλης σωματικής κατάστασης (π.χ. διαβήτη, δισχιδής ράχη, επιληπτική διαταραχή

Θεραπεία

Στόχος την θεραπευτικής παρέμβασης, είναι η εγκαθίδρυση λειτουργικών τρόπων ελέγχου των σφιγκτήρων, μέσα από την παρατήρηση αρχικά, για περίοδο 15 ημερών περίπου. Ακολούθως, σκοπός είναι να επέλθει η προσπάθεια για συμπεριφορική αλλαγή, με την βοήθεια βεβαίως των γονέων, οι οποίοι καλό είναι να λαμβάνουν παράλληλα συμβουλευτική γονέων, έτσι ώστε να βοηθηθούν και οι ίδιοι.

Σε αρκετές περιπτώσεις, τα παιδιά αρνούνται να λάβουν βοήθεια από ψυχολόγο, οπότε στην περίπτωση αυτή, πρέπει να σεβαστούμε την απόφαση τους και η παρέμβαση να γίνεται δια μέσου των γονέων. Μέσα από την συμβουλευτική υποστήριξη, οι γονείς θα λάβουν γνώση για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να ενισχύσουν την προσπάθεια του παιδιού, για έλεγχο των σφιγκτήρων. Ενδεικτικοί τρόποι υποστήριξης του παιδιού είναι, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του, η εγκαθίδρυση λειτουργικού προγράμματος, η λειτουργική επιβράβευση αλλά και η αναγνώριση πιθανών συμπεριφορών οι οποίες πιθανό να επιβαρύνουν την προσπάθεια του για ανάληψη ευθύνης ελέγχου των σφιγκτήρων.

Εν κατακλείδι, η κατάκτηση ελέγχου των σφιγκτήρων, είναι μια συλλογική δουλειά, που χρειάζεται υπομονή, αγάπη και λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης.

Πηγές:

American Psychiatric Association (2015), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition (DSM-V). Washington, DC: American Psychiatric Association.

Lazaratou E. (2015) Ψυχοπαθολογία του Βρέφους, του παιδιού και του εφήβου.  Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.